Insanda yaþama sevinci olunca ,her zaman mutlu olur. Hele doðada büyüyen insanlar daha da mutlu olur. Mutlu olmak için bir gen haritasý gerekiyor mu. Neþeli anne ve babanýn çocuklarý da mutlu büyüdükleri için genelde neþeli olur diye düþünüyorum. Sonuçta takýlan gözlükler çok önemli, bir gerçek gözlük natürel, bir pembe gözlükle bakmak Polyanna’ cýlýk, bir de karamsar ruh hali ile bakmak dünyaya. Japonlar boþuna mý buldular, Japon gözlüklerini. Her þey doðal, insanlarýn temel ihtiyacýný saydýðýnýz zaman , yeme içme doðal ama neslin devamý için seviþmekte þart. Doða bunlarý hazýrlarken her þey zevk haline getirmiþ. Kana kana suyu, Çaykara da buz gibi içmenin zevkini ne verebilir ki. Orman da uzun bir yürüyüþten sonra kýzarmýþ bir etin zevkini ne verebilir ki . birbirini seven insanlarýn seviþmesinin tadýnýn yerini ne tutabilir ki. Hayat, bakýþ ve görmeye göre deðiþir. Bir lale, gül bahçesinde geziyorsunuz, o güllerin gün ve gün büyümesini kokularýný , yapraklarýnýn rengini doða ile bütünleþmesini izlemenin insana verdiði hazýn yerini ne tutabilir ki. Ben doða ile bütünleþen insanlarýn daha mutlu yaþadýðýný düþünenlerdenim. Doða, meþakkati, yorgunluðu ürünü yaþama zevkini , vererek yaþatýrken, zorluklarla baþ etmeyi de öðretiyor. nasýl ki gök kuþaðýnýn yedi rengi varsa , yaþama da yedi renk katmak gerekir. Sonuçta insanlarýn barýnmalarý için evi , ailesi, dostlarý, çevresi, mahallesi , okul ve meslek arkadaþlarý olacak. Olmalý ki dolu dolu bir yaþamýn içinde olsun. Ýnsanlarýn okul hayatlarýnda , meslek yaþamýnda çok arkadaþlarý oluyor, peki emekli olduklarý zaman yalnýz mý kalýyorlar. çoluk çocuk kendi hayatlarýnýn içinde yer alýyor aileden ayrýlýp, dostlar akrabalar meslek arkadaþlarý uzaklaþýyor mu, yoksa bu mesafeleri ayarlayýp , hayatý hep beraber mi yaþýyorlar. Yoksa bazý meslek guruplarý, iþ ev , iþyeri tekrar rota ev mi, yoksa sosyal aktivitelere katýlýp yaþama zevkini artýrýyorlar mý. sinema tiyatro, eðlenceler tatiller geziler olmasa hayat nasýl geçerdi . iþte bu noktada tek boyutlu insan devreye giriyor. Ben mazbut bir aile reisiyim. Ailem ve çocuklarým için yaþarým. Baþka bir yaþantý beni ilgilendirmez mi diyelim, yoksa sosyal aktiviteleri, gerekirse toplumda gereksinmeler için , parti çalýþmalarýna katýlmak mý gerekir. Çevremde arkadaþlarým benim için briç çi diyor, bu bir hobi , bana yeter. Ben balýk tutarým tuttuðum balýklarý raký sofrasýnda yedim mi ,benden kralý yok demek mi yaþamak. Ben altý ay kýþlýkta, altý ay yazlýkta kalýyorum kaldýðým yerlerde mutlu oluyorum demek mi yaþamak. benim evimin önünde bahçe var, sabah akþam onunla ilgileniyorum, ürünlerimi sadece kendim yetiþtiriyorum, mutlu oluyorum demek mi yaþamak. Ben günde 4-6 saat spor yapýyorum, bundan büyük zevk alýyorum bu mudur yaþamak.
Aþýrý prensip sahibi olup, sabah erkenden kalkarým. Sporumu yapar üzerine güzel bir kahvaltý yaparým , sonra günlük gazetelerimi okurum. Ýnternete girerim. yemeðimi yer, bazen kahveye gider okeyimi briçimi oynar, akþam eve döner haberleri , eðlence programlarýný seyreder, erkenden yatarým. Ben prensipli bir insaným. Böyle monoton tek düzeyli yaþantý insaný tek boyutlu insan yapmaz mý, toplum mühendisleri daima tek tip insan . bazýlarý dindar nesil yetiþtirip, tek boyutlu insan peþinde mi. sonra bizden mucit, bilim adamý çýkmaz deniyor. Halbuki Müslümanlýðýn kabulünden sonra bilim 3 yy. altýn çaðýný yaþamýþ. Sonrada bilimle uðraþmak Allah’a hoþut gitmektir deyip insanlarýn bilimle uðraþmalarý istenmiþtir. Bu mudur tek boyutlu insan olmak , yoksa bilim sanatla ilgilenip alternetif düþünce sahibi olmak daha güzel bir þey deðil midir. elektrik bile doðru akýmla elektrik üretmez , ne zaman alternetif akým oluþur o zaman elektrik üretilir. Dünyada ki ilim, buluþlar, hep farklý düþünceli insanlar tarafýndan bulunmuþtur. Tarým toplumu, sanayi toplumu þimdi de bilgisayar toplumu oluþuyor. Buna raðmen tek boyutlu insan olmak mümkün mü. Ama çevremize bakýyoruz tek boyutlu insan çok . bu yaþantýya nasýl katlanýyorlar diye insanlara hayret ediyorum. Ýnsan her gün bal yese , baldan býkar. Beden nasýl çeþitli gýdalar maddeleri ile direncini koruyorsa ruhta beni gezdir eðlendir, farklý atmosferlerde bulundur diye isyan ediyor. Dayým evden hiç dýþarý çýkmazdý sonunda yetmiþ yaþýnda mefta oldu. Ama amcam çok neþeli bir insandý kültürlü ve çok boyutlu bir insandý, toplumu hayatý seviyor. Þimdi 90 yaþýnca oldukça da dinç yaþama sevinci fazla , sevgilisinin evine gitmek için gece lambalarýný taþlayarak kýrmaya çalýþýyor. Herkes biliyor nasýl fýndýk kýrdýðýný82 yaþýnda iken iki kez evlenmiþ, sevgiye doyamamýþ, kendine bir yol arkadaþý arýyor. Bu deðil midir farklý yaþamak , toplumla bütünleþmek.
Bazý meslek guruplarý , sanki ,güneþ gören kara Fatmalar gibi belirli mekanlarda toplanýyor. Deliler , 1 nolu 2 nolu 3 nolu fýkralarý anlatýp gülmeleri gibi sanki akýl tutulmasý yaþýyorlar. Monotonluk kadar insan ruhunu sýkan baþka bir þey yok. Duvarý nem , insaný gam öldürür. Bizler , gamlý yaþamak yanýnda mýyýz. Zaten mesleklerini bitirdikten sonra , o meslek atmosferinden kurtulup toplumla bütünleþmedi mi en fazla 5- 10 yýl yaþýyorlar. Toplumda gözlemlediðim ,bu yaþlý yaþlý turistler ellerinde bastonlar ile karý koca dolaþmadýklarý yer yok. O insanlarda kolestrol , þeker kalp rahatsýzlýðý olur mu. hep kendini dinleyenler de paracý doktorlarýn eline düþtüler mi ,bu seferde etinden , sütünden kemiklerinden, yýllarca birikimlerini bitirip ,yok edip ,kötürüm yaparlar
Tek boyutlu insanlar, korkak çekingen, bencil koloniler halinde yaþar. Yaþantý tarzlarýný deðiþtirmezler, deðiþtirirlerse sanki yok olacaklarýný sanýrlar. Tek boyutlu insanlar hep ayný giyinir ,tek düzey yaþarlar. Emekli olduktan sonra tek arkadaþlarý bile yoktur. Meslektaþlarý ile yýllar önce yaþadýklarý ile muhasebe içinde bulunurlar. Kimse, kimse ile konuþmaz tek sýðýnacaðý yýllarca beraber kaldýðý ve anlaþamadýðý eþidir. Herkes birbirinin ölümünü bekler . ölse de kurtulsam diye. Tek baþýma kalýp gezip tozsam der. Halbuki yalnýz yaþayarak zevkler ve güzellikler görülmez. Yaþayan bir ölüdür sadece.
Tek boyutlu insan , kendi kiþiliði ile yaþayamaz. Toplumda kabul ettiði birinin kiþiliði ile yaþar. Bu bir kahvedeki arkadaþý, camideki imam, parti liderleri, evdeki eþinin baskýsý varsa onun kiþiliðine bürünür. Onun dediðinin dýþýna çýkmaz . sabah erkenden evden kovulur, akþam 5 de evdedir. Artýk onunda çocuklarýndan farký kalmaz. Tek sözü geçen evin hanýmýdýr. Bu durumda beynini çalýþtýrmasýna gerek yoktur. Haným aða ne derse o olur. Sabah evden çýkarken tüm 20 lira harçlýk verir, akþam eve döndüðünde tüm 20 lirayý geri ister. Bir arkadaþýna kahve, çay ýsmarlamayý düþünmez çünkü baþkasýnýn kimliðine bürünmüþtür ve beyni dumura uðramýþtýr. Beyni çalýþmaya , çalýþmaya küçücük bir akýl kalmýþ, robotlaþmýþtýr. Artýk bir robottan farký yoktur. Zaten hayatý da böyle geçmiþtir. Okulda öðretmeninin kiþiliðine bürünür, kýþlada komutanýnýn kiþiliðine bürünür, memuriyet hayatýn da amirinin söylediðinin dýþýna çýkmaz , evde tek hakim hanýmdýr. Beyninin kullanmasýna gerek yoktur. Rutin otomatiðe , pilota baðlanmýþ, bir hayatý vardýr, artýk. Çünkü hiçbir zaman kiþiliðini kazanmamýþtýr.
Tek boyutlu insan empati bilmez ve karþýsýndaki insanýn hoþuna gidecek hiçbir davranýþta bulunmaz. Toplumsal deðildir. Kabuðuna çekilmiþ canlýlar gibidir. zamanla suyu çekilir posaya dönüþür. Toplumda bireysel bencil olduðundan , yardýmlaþmayý, toplumsallaþmayý bilmez. Gemisini kurtaran kaptan rolündedir. Her koyun kendi bacaðýndan asýlýrdýr. Her koyun kendi bacaðýndan asýlr da zamanla kokuþur ve çürür. Bunun farkýnda deðildir.
Tek boyutlu insan evhamlýdýr. Bütün hastalýklarýn kendinde toplandýðýna inanýr. Sýk sýk doktora gider. Mutlu bir evliliði yoktur. Mutsuz bir evlilik zaten bütün hastalýklara davetiye çýkarýr. Kalp ,tansiyon , þeker hepsi mevcuttur. Sonra da þeker gibi ölüme kavuþur. Halbuki toplumsallaþsa , ruh ve beden saðlýðýna baksa , hiçbir þeyi kalmaz. Sabah spor, sonra kahvaltý, gazete kültür faaliyetleri. Öðleden sonra sosyal aktiviteler, akþamlarý kokteyl davetleri, paneller, açýk oturumlar, edebiyat sohbetleri, hayat bir gün o da bugündür deyip dolu, dolu yaþasa mutlu yaþamýþ olacak. Her insan ayrý bir dünyadýr. Geziler farklý memleketleri milletleri tanýmak belli meslekte ekonomik ve zaman bakýmýndan sorun olabilir ama belli bir yaþtan sonra , bütün sorunlar yok olabilir. Gençken enerji var, para zaman yok, evli iken enerji var, parada var, zaman yok, yaþlýlarda enerji yok para ve zaman çok. Ama saðlýða baktýktan sonra , enerji zaman para imkanlar dahilinde deðerlendirilir. Yeter ki yaþamayý ertelemeyin, çünkü her yaþýn ayrý güzelliði var. Ot gibi yaþamanýn anlamý yok. Her yaþýn aþký da baþka olur.
CEMAL BORANDAG
28.03. 2014
